Ελένη
Νίκος Γκατζογιάννης
Πολεμήθηκε από τη μεγαλύτερη μερίδα του τύπου στην Ελλάδα και αγαπήθηκε από την πλειοψηφία του τύπου στο εξωτερικό.
Σημείωμα του συγγραφέα:
Ο κόσμος όπου έζησε και πέθανε η Ελένη αναπλάστηκε στο βιβλίο αυτό όχι
μόνον από τις δικές μου αναμνήσεις και των αδερφάδων μου, αλλά και από
τις θύμησες πάμπολλων ανθρώπων που ζουν τώρα σκορπισμένοι σε καμιά
δεκαριά χώρες. Όλα τα ονόματα, οι τόποι και οι ημερομηνίες είναι
πραγματικά. Κάθε περιστατικό που περιγράφεται στο βιβλίο και που δεν το
είδα με τα μάτια μου μου το έχουν περιγράψει τουλάχιστον δύο μάρτυρες
με τους οποίους μίλησα χωριστά. Όλες οι συνομιλίες έχουν μαγνητοφωνηθεί
— κρυφά στην περίπτωση δύστροπων μαρτύρων. Οι απομαγνητοφωνημένες
συνομιλίες και τα ντοκουμέντα που συγκέντρωσα — εφημερίδες, ημερολόγια,
επιστολές, στρατιωτικές εκθέσεις, φωτογραφίες, χάρτες επιχειρήσεων —
γεμίζουν ένα τοίχο με φακέλους στο σπίτι μου.
Μερικοί από κείνους με τους οποίους μίλησα διαθέτουν σπουδαία μνήμη και μπόρεσαν να μου
περιγράψουν
όχι μόνο περιστατικά αλλά και τι φορούσαν οι αναφερόμενοι σ' αυτά, τι
κινήσεις έκαναν και πως μιλούσαν με κάθε λεπτομέρεια. Σε άλλες
περιπτώσεις, πάντως, μου έδωσαν μόνο τα στοιχειώδη από μια συζήτηση,
και ακολουθώντας το παράδειγμα του Θουκυδίδη «έγραψα όπως μου φαινόταν
πιο φυσικό να έχει μιλήσει ο καθένας ώστε ν' αρμόζει καλύτερα στην
περίσταση και προσεγγίζοντας, όσο το δυνατόν, τη γενική έννοια των όσων
πραγματικά είπαν».
Για να ζωντανέψω τα πρόσωπα του βιβλίου,
περιγράφω ενίοτε τις σκέψεις τους και τα αισθήματά τους όπως και τις
πράξεις τους. Οι πιο πολλές σκέψεις της Ελένης και άλλων που έχουν
πεθάνει έχουν συναχθεί από όσα είπαν σε συγγενείς και φίλους, που ζουν
ακόμα και μου τ' αφηγήθηκαν. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις όταν δεν υπήρχαν
πληροφορίες — όπως οι τελευταίες εικόνες που είδε η Ελένη πριν από την
εκτέλεση — πήγα στις πραγματικές τοποθεσίες και προσπάθησα να φανταστώ
τον εαυτό μου στη θέση της.
Όσα μυστικά της δουλειάς διδάχθηκα και
ανέπτυξα στα είκοσι χρόνια μου ως ρεπόρτερ ερευνητής τα χρησιμοποίησα
στη δυσκολότερη και σημαντικότερη έρευνα της ζωής μου· γι' αυτό κατά
πρώτο λόγο έγινα δημοσιογράφος. Από τις μαρτυρίες ηλικιωμένων χωρικών,
ανδρών και γυναικών παλιών κομμουνιστών, εθνικοφρόνων και Βρετανών
αξιωματικών· συγγενών, φίλων και εχθρών — από τις ατέρμονες
πυκνογραμμένες απομαγνητοφωνήσεις συνομιλιών και από τα κιτρινισμένα
ντοκουμέντα που βρίσκονται στους φακέλους μου — κέρδισα προς μεγάλη μου
ικανοποίηση, ένα αυθεντικό δράμα του ανθρώπου που υπήρξε η Ελένη
Γκατζογιάννη και του κόσμου που έπλασε τη ζωή και το θάνατό της.
Ο Νίκος Γκατζογιάννης, πρώην δημοσιογράφος της Wall Street Journal και
των New York Times, είναι συγγραφέας έξι ακόμα βιβλίων. Η γενέτειρά του
Ελλάδα αποτελεί το θέμα των μισών από αυτά, συμπεριλαμβανομένης και της
Ελένης, το οποίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο καλύτερης βιογραφίας
(National Book Critics Circle), τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο της Royal
Society of Literature της Μεγάλης Βρετανίας, ανακηρύχθηκε Βιβλίο του
Μήνα από το Club Main Selection και μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη. Ζει
στο Νορθ Γκράφτον της Μασαχουσέτης με τη σύζυγό του Τζόαν, επίσης
συγγραφέα, και τα τρία τους παιδιά.
